Πρώτη τοποθέτηση της ΠΑ.Σ.Ε. Κ.ΑΛ.Ο. στο «επικαιροποιημένο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Κοινωνική Οικονομία και Κοινωνική Καινοτομία» (17-03-2023)

Προς: Υπουργό Εργασίας, κ. Χατζηδάκη Κωνσταντίνο

Θέμα: Πρώτη τοποθέτηση της ΠΑ.Σ.Ε. Κ.ΑΛ.Ο. στο «επικαιροποιημένο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Κοινωνική Οικονομία και Κοινωνική Καινοτομία»

Σήμερα, Τρίτη 14 Μαρτίου 2023, παραλάβαμε από την ιστοσελίδα του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων (https://ypergasias.gov.gr/apascholisi/ethniko-schedio-drasis-gia-tin-koinoniki-oikonomia-kai-tin-koinoniki-kainotomia/) το πλήρες κείμενο του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Κοινωνική Οικονομία και Κοινωνική Καινοτομία.

Με την ευκαιρία της επιστολής αυτής σας υπενθυμίζουμε ότι η Πανελλήνια Συνομοσπονδία Ενώσεων Φορέων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (ΠΑ.Σ.Ε. Κ.ΑΛ.Ο.) είναι η μοναδική αναγνωρισμένη Τριτοβάθμια Πανελλήνια Συνομοσπονδία Ενώσεων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (ΠΑ.Σ.Ε. Κ.ΑΛ.Ο.). με Α.Γε.Μ.Κ.Ο. 000203213011, η οποία εκπροσωπεί τους ελληνικούς φορείς Κ.ΑΛ.Ο. στο Social Economy Europe1, από τον περασμένο Δεκέμβριο και ότι στην Συνομοσπονδία μας έχουν ενταχθεί επτά από τις δευτεροβάθμιες Ενώσεις ως εκ τούτου εκπροσωπεί το 70% των αναγνωρισμένων Ενώσεων στην Ελλάδα.

Ως εκ τούτου αναρωτιόμαστε:

  • γιατί για την εκπόνηση του επικαιροποιημένου Εθνικού Σχεδίου Δράσης, αντί να διαβουλευθείτε με την Συνομοσπονδία, παραγνωρίσατε πλήρως την ύπαρξή της;
  • γιατί προσπαθείτε να δημιουργήσετε επιπλέον κλίμα σύγχυσης για τις οργανώσεις και τους φορείς της Κοινωνικής Οικονομίας και τις Κοινωνικές Επιχειρήσεις με τις αναφορές σας στους ορισμούς των ενδιαφερομένων μερών;
  • γιατί προσπαθείτε να θεσμοθετήσετε δια της πλαγίας οδού, φορείς που απλώς συμμετείχαν στη υλοποίηση έργων από ευρωπαϊκά κονδύλια, χωρίς θεσμική θέση στο ελληνικό οικοσύστημα;
  • γιατί παραθέτετε ανακριβή και λάθος στοιχεία, μέσα στους ορισμούς;
  • γιατί προσπαθείτε να εντάξετε τις start-up και τα spin-off στο οικοσύστημα, αντί να ενεργείτε για το ακριβώς αντίθετο, σύμφωνα και με τον σχεδιασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής;
  • γιατί εντάσσετε το ΙΝΕ-ΓΣΕΕ ως υποστηρικτή της ανάπτυξης της Κοινωνικής Καινοτομίας και μάλιστα μέσω κοινοπραξίας μεταξύ αυτής και της ΕΥΣΕΚ και της ΕΔ ΕΣΠΑ;

Επιπλέον διαπιστώσαμε ανακρίβειες που ίσως εκ παραδρομής περιέχει το κείμενο σας αλλά είναι αναγκαίο να διορθωθούν. Για παράδειγμα στις σελίδες 42 και 43 πρέπει να διορθωθούν οι αναφορές σας ότι:

  • τα «Κέντρα Στήριξης Κ.ΑΛ.Ο.», είναι φορείς του ευρύτερου δημοσίου. Όχι, είναι φορείς Κ.Αλ.Ο.
  • τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που αναφέρεστε δεν παρέχουν μικροπιστώσεις και χρηματοδοτήσεις χωρίς εξασφαλίσεις, πλην της Συνεταιριστικής Τράπεζας Καρδίτσας. Ακόμη και στο πλαίσιο του εργαλείου EaSI του ESF/ESF+, αποφεύγουν τη χρηματοδότηση διότι θεωρούν τους φορείς Κ.ΑΛ.Ο. και δη τις Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις ως εξ ορισμού επιχειρήσεις «υψηλού ρίσκου».
  • στον ορισμό της Κοινωνικής Επιχείρησης, το Σχέδιο Δράσης εντάσσει τους γυναικείους συνεταιρισμούς, τις Ενεργειακές Κοινότητες και τις ΑΜΚΕ, ορίζοντας αυθαίρετα ότι πρόκειται για «νέο όρο» που απουσιάζει από την ελληνική νομοθεσία. Υπενθυμίζουμε ότι το ακρωνύμιο Κοιν.Σ.Επ. σημαίνει «Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση», αναφέρεται στον Ν.4430/2016 και είναι κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Οι δε Ενεργειακές Κοινότητες, αποτελούν κατά το αρ. 1, Ν.4513/2018: «Η Ενεργειακή Κοινότητα (Ε.Κοιν.) είναι αστικός συνεταιρισμός αποκλειστικού σκοπού με στόχο την προώθηση της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, όπως ορίζεται στην παρ. 1 του άρθρου 2 του ν. 4430/2016 (Α΄ 205)».
  • το Σχέδιο Δράσης υπαινίσσεται ότι οι νεοφυείς επιχειρήσεις έχουν ομοιότητες με τους φορείς της κοινωνικής οικονομίας, αναφέροντας ότι «ενσωματώνουν μια προσέγγιση που προσιδιάζει στις αρχές της κοινωνικής οικονομίας στο επιχειρηματικό τους μοντέλο». Ωστόσο στον νόμο 4430/2016 περιγράφονται αδρά οι διαφορές ως προς την ίδρυση και λειτουργία των φορέων Κ.ΑΛ.Ο. με τις συμβατικές επιχειρήσεις κάθε είδους.
  • στις παραπάνω αναφορές, παραλείπετε να αναφέρετε την pro-rata μετοχική βάση των μοντέλων Κ.ΑΛ.Ο. τα οποία επιπλέον δεν διανέμουν βάσει του νόμου κέρδη στους μετόχους. Συνεπώς αποκλείονται επενδύσεις με χαρακτήρα δημιουργίας οικονομικής υπεραξίας μέσω των φορέων Κ.ΑΛ.Ο. Οι φορείς και οι Επιχειρήσεις Κοινωνικής Οικονομίας, εξ ορισμού δεν έχουν «Exit Strategy» και τις διέπει η αρχή της δημοκρατικής διακυβέρνησης, όπου εφαρμόζεται το σύστημα της μίας ψήφου ανά μέλος, ανεξαρτήτως μερίδων και όχι αναλόγως του πακέτου μερίδων ή μετοχών.
  • τέλος, στις αναφορές για τα ΠΕΠ (5.2.4.2 Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα 2021-2027) απουσιάζει η περιφέρεια Αττικής

Είναι συνεπώς θεσμικό μας καθήκον, να σας επισημάνουμε πως το «επικαιροποιημένο» Σχέδιο Δράσης για την Κ.Ο. και την Κοινωνική Καινοτομία, δεν συνάδει με τις πανευρωπαϊκές αρχές και αξίες της Κοινωνικής Οικονομίας όσο και με την αρχή της αναλογικότητας σε εθνικό και ευρωπαϊκό πλαίσιο. Ειδικότερα έχουμε να παρατηρήσουμε στο Σχέδιο Δράσης , κατ’ αρχήν, τα παρακάτω:

Η κοινωνική οικονομία και επιχειρηματικότητα είναι προφανώς ένας τομέας που προάγει την εργασιακή ένταξη και απασχόληση ειδικών και ευάλωτων ομάδων. Ωστόσο η συντακτική ομάδα του Εθνικού Σχεδίου Δράσης θα γνωρίζει επίσης πως η Κοινωνική Οικονομία και η Κοινωνική Επιχειρηματικότητα θεωρείται ως ένα από τα 14 βιομηχανικά οικοσυστήματα συγκεκριμένα το 11ο (Εγγύτητα -Κοινωνική Οικονομία και Πολιτική Ασφάλεια) στα οποία αναφέρεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην επικαιροποιημένη έκθεση της για την Βιομηχανική Στρατηγική της ΕΕ. Μάλιστα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη ξεκινήσει μια «οδό μετάβασης» για το οικοσύστημα «Εγγύτητα και κοινωνική οικονομία» προωθώντας τη συνεργασία των δημόσιων αρχών με τους ενδιαφερόμενους φορείς της ΚΟ με σκοπό ένα ενισχυμένο και πιο ανθεκτικό οικοσύστημα μέσω της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης. Η μέθοδος αυτή θα συμβάλει στην εφαρμογή του ευρωπαϊκού Σχεδίου Δράσης όπως έχει ήδη διευκρινιστεί σε σχετικά ψηφίσματα της ΕΕ. Ωστόσο, δεν διακρίνεται εκ μέρους της ελληνικής πολιτείας αντίστοιχο ενδιαφέρον συνεργασίας με τους θεσμικούς εκπροσώπους της Κ.ΑΛ.Ο. και ειδικότερα με το τριτοβάθμιο όργανό της, την ΠΑ.Σ.Ε. Κ.ΑΛΟ..

Εκτός από το ήδη αναφερόμενο γεγονός της σύνταξης του στρατηγικού σχεδίου χωρίς τη συμμετοχή των φορέων και των εκπροσώπων τους, παρατηρούμε ότι στις δράσεις που αναφέρονται στο κείμενο με εκκίνηση εντός του Μαρτίου και Απριλίου 2023 ειδικότερα στα ζητήματα ανάπτυξης και σχεδιασμού όπως π.χ. στις δράσεις 2,9,11,18, θα έπρεπε ήδη να είχατε προχωρήσει σε πρόσκληση των φορέων Κ.ΑΛ.Ο. για διαβούλευση και συμμετοχή αντίθετα επιχειρείται εκ νέου όπως στο παρελθόν μια «από τα πάνω» προσέγγιση.

Σας κάνουμε γνωστό εξάλλου, πως η Social Economy Europe (S.E.E.) έχει ήδη καταθέσει προτάσεις στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την υλοποίηση των πρωτοβουλιών του Σχεδίου Δράσης για την Κοινωνική Οικονομία και την Οδό Μετάβασης του Οικοσυστήματος Εγγύτητας και Κοινωνικής Οικονομίας. Η ΠΑ.Σ.Ε. Κ.ΑΛ.Ο. ως μέλος της S.E.E., εμπλέκεται ενεργά για την υλοποίηση των παρακάτω δράσεων:

  • Πύλη της ΕΕ για την κοινωνική οικονομία, σχετικά με τη χρηματοδότηση, τις πολιτικές και τις πρωτοβουλίες της ΕΕ
  • Ακαδημία Πολιτικής Επιχειρηματικότητας Νέων, για τη βελτίωση των προοπτικών για νέους επιχειρηματίες, ιδιαίτερα για κοινωνικούς επιχειρηματίες
  • Ευρωπαϊκό Κέντρο Ικανοτήτων για την Κοινωνική Καινοτομία, διευκόλυνση διακρατικών εταιρικών σχέσεων, ανταλλαγών εμπειριών, δημιουργίας ικανοτήτων και δικτύωσης
  • Πρωτοβουλία «Αγοράστε κοινωνικά», υποστήριξη της δημιουργίας τοπικών εταιρικών σχέσεων μεταξύ οργανισμών κοινωνικής οικονομίας και βασικών επιχειρήσεων
  • Χρηματοοικονομικά προϊόντα στο πλαίσιο του InvestEU, με στόχο την κινητοποίηση ιδιωτικής χρηματοδότησης για κοινωνικές επιχειρήσεις

Επίσης, έχουμε ήδη συνεργαστεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις ειδικές επιτροπές (intergroup) του Ευρωκοινοβούλιού τόσο απευθείας όσο και μέσω του S.E.E. για τη Σύσταση του Συμβουλίου, για να βοηθήσει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να προσαρμόσουν τα πολιτικά και τα νομικά πλαίσια στις ανάγκες των οργανισμών κοινωνικής οικονομίας.

Ως κορωνίδα των παραπάνω δεν εντοπίζουμε αναφορές σας στα αποτελέσματα του προηγούμενου στρατηγικού σχεδίου του 2018 σε σχέση με τους στόχους του όπως επίσης και αποτελέσματα του ΕΣΠΑ 2014-2020. Δεν παρατηρούνται προτάσεις ενίσχυση της κοινωνικής οικονομίας από το εθνικό σχέδιο ανθεκτικότητας και ανάκαμψης Ελλάδα 2.0.

Για όλους τους παραπάνω λόγους και επειδή κατά τα αναφερόμενα στο Σχέδιο Δράσης αγνοείται η ύπαρξή μας από τα στελέχη του Υπουργείου, το Δ.Σ. της ΠΑ.Σ.Ε. Κ.ΑΛ.Ο. αιτείται συνάντηση με τα αρμόδια στελέχη και το σύνολο της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου, ώστε να ξεκινήσουν οι διαδικασίες της θεσμικής αναγνώρισης της ΠΑ.Σ.Ε. Κ.ΑΛ.Ο. ως κοινωνικού εταίρου στον τομέα της Κοινωνικής Οικονομίας και Κοινωνικής Καινοτομίας. Ταυτόχρονα, χρειάζεται συνολική αλλαγή του «επικαιροποιημένου» Σχεδίου Δράσης με την έναρξη διαβούλευσης σε συνδιοργάνωση με την ΠΑ.Σ.Ε. Κ.ΑΛ.Ο. σύμφωνα με τις καλές πρακτικές των υπολοίπων ευρωπαϊκών χωρών. Καλό θα είναι να υπάρχει συντονισμός από πλευράς σας ώστε να είναι την ίδια μέρα η συνάντηση με τα στελέχη και την ηγεσία του Υπουργείου, καθώς οι εκπρόσωποι των δευτεροβάθμιων Ενώσεων θα έρθουν από διάφορες Περιφέρειες της Ελλάδας.

Δημοσιεύθηκε στη Νέα